HÀ NỘI PHỐ

 

Tôi thấy người Việt thích nghe thích hát những bản ca buồn... có lẽ cái tâm tư này đã ám ảnh đến cả hồn thiêng đất nước, và giờ này cái ám ảnh đó đang trở thành sự thật... mất nhà mất người yêu mất con mất nước... mất hết, cả tâm hồn cũng đang nát thành từng mảnh !! Đến nỗi cái buồn đã trở thành cái nền trong cuộc sống. Nỗi buồn này cứ bao phủ không gian mỗi lần nghe các ca sĩ trong các buổi họp mặt nơi đất khách quê người. Cả những giòng thơ cũng không thoát khỏi cảnh bi thương. Giới trẻ cũng đang lọt dần vào ngõ hẹp Nên tìm cách nào khuấy động lòng người

Trong dịp đi Cruise Panama vừa qua. Suốt hơn 3 tuần ăn uống mệt nghỉ, xem Sô ảo thuật với ca hát, buổi tối lại được ngồi chung bàn ăn tiệc có bồi bàn đàng hoàng, có hôm hứng lại chia tiền gọi 2 chai vang chúc nhau sức khoẻ... Có hôm xem một tay Canada gốc Ý, chắc thế, trình diễn Piano sôi động với động tác như nhảy múa, bàn tay có lúc quay ra sau lưng bấm phím đàn thoăn thoắt..., mấy ông khi ngồi bàn ăn tối vẫn như bị hớp hồn bình luận.... than thở về trình độ âm nhạc VN như Thuý Nga Paris (hay bị chửi nhất... thì phê bình vô hại) là vất đi... Miên man bàn luận... về âm nhạc trong nước lại quá kém, sau năm 75 chẳng có sáng tác nào ra hồn, một ông sính tình ngâm nga....  tôi xa Hà Nội năm lên 18 khi vừa biết yêu... (sáng tác của Anh Bằng).

Một ông khác, thỉnh thoảng trong những buổi Ca ra ô kê hay hát bài tủ "em ối, Hà Nội phố", chậm rãi ngẫm nghĩ... phán...cho công bằng thì cũng có một vài tay như Phú Quang cũng khá... như lời trong bài Em ơi, Hà Nội Phố... kỳ ảo lắm, như ngậm ngùi sự sống (mùi hoa sữa, tượng hình bầu sưa mẹ?) mong manh... chầm chậm điểm mặt... như.... ta còn em... một gốc cây... một con đường vắng... một cánh cửa sắt... chầm chậm vẫn dẫn ta về ký ức xưa?.

Ông có đưa ra vài ví dụ, nhưng tôi không phải dân sinh đẻ ở HN nên chỉ ậm ừ. 

Sau chuyến du lịch, mới gu gô tìm hiểu. Thì ra bản nhạc này, phổ từ thơ của Phan Vũ.

Bài thơ là của Phan Vũ viết vào tháng 12 năm 72, lúc HN đang khi ....bị trải thảm bom nhưng không diễn tả sự tàn phá hoặc kinh hoàng của bom rơi đạn nổ...  mà (nhiều người nghĩ) chỉ là sự thách thức... cứ thả bom đi, chẳng diệt được tất cả... vì ta vẫn còn em.

Phan Vũ... thì giải thích, bài thơ chẳng ý gì thách thức mà chỉ góp nhặt của những câu "niệm chú" để tự trấn an mình khi ấy. Ông nói:

"Tháng chạp năm 1972, khi B-52 của Mỹ bắn phá thủ đô với lời hăm he “đưa Hà Nội trở lại thời kỳ đồ đá!”, tôi khởi viết những câu đầu tiên: Em ơi, Hà Nội phố... Ta còn em, mùi hoàng lan, ta còn em mùi hoa sữa... Điệp từ Ta còn em, ta còn em... được lặp lại trong từng đoạn của bài thơ. Có người nghĩ điệp từ này có ý nghĩa thách thức với lời hăm dọa của ông Nixon. Tôi không có ý đó, chỉ thấy lòng mình chùng xuống vì âu lo trước cảnh tượng đất đai Hà Nội bị bom đạn cày xới và máu người Hà Nội đổ trên phố phường nên đọc một câu “niệm chú” để tự trấn an. Ta còn em... là còn những hoài niệm yêu thương của tôi về Hà Nội mà đôi lần khi trong trạng thái cần nương tựa.....".
Bài thơ này được biết, nhờ qua tài phổ nhạc của Phú Quang....
Và qua giọng hát của Lệ Thu, lần đầu tiên....
https://www.youtube.com/watch?v=Umj6LTbTYdE

Rồi người nghe, mỗi người một ngấm, nên tự mỗi người sáng tác khác nhau mà tán thưởng. Từ một kỷ niệm chiến tranh (ít ai biết) lại biến thành một kỷ niệm êm đềm (người nghe thường nghĩ?).

Xin chuyển, LVK

Phú Quang

HÀ NỘI PHỐ/ PHAN VŨ
Gửi tặng những người con Hà Nội.
Mấy năm trước, tôi được người bạn gửi cho bản đầy đủ của “Hà Nội phố”.
Thật bất ngờ, theo lời kể của bạn, bản đầy đủ của trường ca Hà Nội phố được vô tình tìm thấy trong một cuốn album cũ. Điều thú vị là bài thơ hay nhất viết về Hà Nội lại không tìm được ở Hà Nội.
Mặc dù “Hà Nội phố” từng tồn tại nhiều dị bản, nhưng câu trả lời của người đi tìm vẫn chỉ là: chẳng ở đâu có bản đầy đủ của bài thơ này, thậm chí còn không tìm được một xuất bản phẩm nào từng nhắc đến tên. Tất cả những gì tìm thấy chỉ là một vài tác phẩm kịch của Phan Vũ từ những năm 50.
Thế rồi, Hà Nội phố lại vô tình được tìm thấy ở Paris, cách Hà Nội của Phan Vũ tới nửa vòng trái đất.

Chương I
1.
Em ơi! Hà Nội phố!
Ta còn em mùi hoàng lan,
Còn em hoa sữa.
Tiếng giày gọi đường khuya,
Thang gác cọt kẹt thời gian,
Thân gỗ...
Ta còn em màu xanh thật đêm,
Ngôi sao lẻ
Xào xạc chùm cây gió.
Chiếc lá lạc vào căn xép nhỏ,
Lá thư quên địa chỉ.
Quay về...

2.
Ta còn em một gốc cây,
Một cột đèn,
Ai đó chờ ai?
Tóc cắt ngang xoa xõa bờ vai...
Ta còn em một ngã ba
Vội vã,
Chiếc khăn quàng tím đỏ
Thoáng qua.
Khuôn mặt chưa quen
Bỗng xôn xao nỗi khổ...
Mỗi góc phố
Một trang tình sử...
3.
Ta còn em con đường vắng
Rì rào cơn mưa nhỏ.
Trên vòm cao
Đổ xuống chuông hồi.
Nhà thờ Cửa Bắc,
Tan chiều lễ
Kinh cầu còn mãi ngân nga...

4.
Ta còn em đôi mắt buồn
Dõi cánh chim xa.
Tháng năm dừng lại
Một ngôi nhà.
Ngã Trương Chi ôm ghita,
Từng đêm
Hóa đá...

Ta còn em chuyến tàu đêm
Về muộn
Qua cầu,
Một người nào lạc giữa sân ga...

Chương II
5.
Em ơi! Hà Nội phố!
Ta còn em những hố sâu
Trước cửa,
Cơn mưa đầy,
Chiếc thuyền giấy lang thang
Không bến đỗ...

Ta còn em quả bóng lăn
Một mình trên sân cỏ.
Thằng bé thẫn thờ.
Tuổi thơ qua cuộc chơi
Vội vã...

Ta còn em cánh cửa sắt
Lâu ngày không mở.
Nhà ai?
Qua đó bâng khuâng
Nhớ tuổi học trò...

 

6.
Ta còn em giàn thiên lý,
Năm xưa
Thơm mùi hò hẹn
Cuộc tình đầu ngọt lịm.
Những nụ hôn xanh ngắt trên cành...
Ta còn em chuỗi cười vừa dứt,
Nắng chiều vàng ngọn cỏ
Vườn hoang
Ngày cũ vui tàn theo mùa hạ...
Ta còn em tiếng ghita
Bập bùng
Tự sự
Châm lửa điếu thuốc cuối cùng
Xập xòa
Kỷ niệm
Đêm kinh kỳ một thuở
Xanh lơ...

7.
Ta còn em chiếc đồng hồ quả lắc
Già nua,
Đếm thời gian
Theo nhịp đong đưa.
Trước ngơ phố
Sót cây hoa gạo.
Buổi chợ chiều họp giữa kinh đô...

8.
Ta còn em những ngọn đèn mờ.
Trên nóc phố,
Mùa trăng không tỏ.
Tiếng rao đêm
Lạc giọng
Thờ ơ...
Ta còn em bảy nốt cù cưa,
Lão Mozart hàng xóm
Từng đêm quên ngủ.
Cô gái mặc áo đỏ Venise
Tiếng dương cầm trong căn nhà đổ
Những mảnh vỡ trên thềm
Beethoven và Sonate Ánh Trăng
Nốt nhạc thiên tài bay lả tả,
Một kiếp người,
Một phím đàn long...

9.
Ta còn em khuya phố,
Mênh mông,
Vùng sáng nhỏ.
Bà quán ê a chuyện nàng Kiều.
Rượu làng Vân lung linh men ngọt.
Mắt cô nàng lúng liếng đong đưa,
Những chàng trai say suốt cả mùa...

10.
Ta còn em tiếng hằng ngày
Vang âm đường phố.
Tia hồ quang chớp xanh.
Toa xe điện cuối ngày,
Người soát vé
Áo bành tô cũ nát...
Lanh canh! Lanh canh!
Tiếng chuông reo hay lời kêu khổ?
Bó gạo, mớ rau,
Mẹ về buổi chợ.
Lanh canh! Lanh canh!
Lá bánh, củ khoai,
Đàn con trên bến đợi
Cuối ngày...

Chương III
11.
Em ơi! Hà Nội phố!
Ta còn em con đê lộng gió,
Dòng sông chảy mang theo hình phố,
Cô gái dựa lưng bên gốc me già.
Ngọn đèn đường lặng thinh
Soi bờ đá...

Ta còn em một con tàu
Giã biệt bến sông.
Mảnh trăng vỡ
Tiễn người bỏ xứ.
Dãy phố buồn...
Nghìn năm mắt nhớ...

12.
Ta còn em ráng đỏ chiều hôm,
Đôi chim khuyên gọi nhau trong bụi cỏ.
Đôi guốc bỏ quên bên ghế đá.
Gã đầu trần đi ngược trời mưa...

Ta còn em con đường tên cũ
Cổ Ngư,
Cành phượng vĩ la đà.
Chiều phai nắng,
Bông hoa muộn in hình ngọn lửa...
Ta còn em chiếc lá rụng
Khởi đầu nguồn gió.
Lao xao con sóng biếc
Gió Tây Hồ.
Hoàng hôn xa đến tự bao giờ?
Những bước chân tìm nhau
Rất vội,
Tiếng thì thầm sớm hôm buổi tối,
Cuộc tình hờ bỗng chốc nghiêm trang...

13.
Ta còn em ngọn gió Nghi Tàm
Thoáng mùi sen nở muộn.
Gió Nhật Tân
Gợi
Mùa hoa năm ấy
Cánh đào phai...

14.
Ta còn em chiếc lá bàng đầu tiên
Nhuộm đỏ.
Cô gái gặp nắng hanh
Chợt hồng đôi má.
Cơn mưa nào đi nhanh qua phố,
Một chút xanh hơn,
Trời Hà Nội hôm qua...

Ta còn em cô hàng hoa
Gánh mùa thu qua cổng chợ.
Những chùm hoa tím
Ngát mùa thu...

Chương IV
15.
Em ơi! Hà Nội phố!
Ta còn em một Hàng Đào,
Không bán đào.
Một Hàng Bạc,
Không còn thợ bạc.
Đường Trường Thi,
Không chõng, không lều
Không ông nghè bái tổ vinh quy...
Ta còn em tiếng gọi trong đêm,
Người đi xa trở về.
Căn nhà không biển số.
Ngày đi mỏi mòn nỗi nhớ.
Ngày về phố cũ quên tên...

16.
Ta còn em chiếc xe hoa
Qua hàng liễu rủ,
Giỏ phong lan,
Điệp vàng rực rỡ.
Cánh tay trần trên gác cao khép cửa.
Những gót son dập dìu đại lộ.
Bờ môi ai đậm đỏ bích đào...
Ta còn em tà áo nhung huyết dụ.
Đất nghìn năm còn măi dáng kiêu sa,
Phường cũ lưu danh người đẹp lụa.
Ngõ phố nào in dấu hài hoa...?

17.
Ta còn em đường lượn mái cong
Ngôi chùa cổ.
Năm tháng buồn xô lệch ngói âm dương.
Ai đó ngồi bên gốc đại,
Chợt quên ai kia bên đường đứng đợi.
Cuộc đời, có lẽ nào,
Là một thoáng bâng quơ...

Ta còn em những cuộc tình
Như một bài thơ.
Những nỗi đau gặm mòn phận số.
Nhật ký sang trang
Ghi thêm nỗi khổ...

18.
Ta còn em đống kim ngân
Đổ đầy Hàng Mă.
Ngựa, xe, võng, lọng,
Những hình nhân nuối tiếc vàng son.
Khi phố phường là miền loạn gió
Làm sao tìm được mớ tro than...?

 

19.
Ta còn em nóc phố
Lô xô,
Màu ngói cũ
Ngôi nhà còn tiếng khóc oa oa.
Con đường đá lát bao niên kỷ?
Qua sông nhớ Mẹ tuổi già...

Chương V
20.
Em ơi! Hà Nội phố!
Ta còn em mảnh đại bác
Ghim trên thành cũ.
Một thời thịnh,
Một thời suy,
Hưng vong lẽ thường.
Người qua đó,
Hững hờ bài học sử...

Ta còn em dãy bia đá
Nhân hình hội tụ.
Rêu phong gìn giữ nét tài hoa.
Ly rượu đầy xin rót cúng Cha.
Nghìn lạy cúi đầu thương đất Tổ.
Bến nước nào đă neo thuyền ngự?
Đám mây nào in bóng rồng bay...?

21.
Ta còn em tháng Chạp,
Những hàng cây óng ả sợi hồng
Tháng Chạp,
Trên giường trải chiếu hoa
Tháng Chạp,
Mùi hương dài theo phố.
Một tháng Chạp
Mẹ
Nửa đêm thức
Hóa vàng...

Chương VI
22.
Em ơi! Hà Nội phố!
Ta còn em năm cửa ô
Năm cửa gió
Cơn bão thường niên qua đó
Ba mươi sáu phố,
Bao nhiêu mảnh vỡ?
Ta còn em một màu xanh thời gian.
Một màu xám hư vô,
Chợt nhòe,
Chợt hiện.
Chợt lung linh ngọn nến,
Chợt mong manh
Một dáng,
Một hình,
Nhợt nhạt vàng son,
Đậm đầy cay đắng...

23.
Ta còn em những ngõ cụt bất ngờ,
Ô cửa ngẩn ngơ,
Ngôi nhà không người ở,
Khung trời của nỗi buồn
Vô cớ...
Người nghệ sĩ lang thang
Hoài,
Trên phố,
Bơ vơ
Không nhớ nổi con đường.
Tha hương ngay trước cổng nhà Mẹ Cha...

24.
Ta còn em những giọt sương,
Nhòe nhòe bóng điện.
Mặt nước Hồ Gươm,
Một đêm trở lạnh.
Tháp Rùa ngả bóng lung linh.
Cánh nhạn chao nghiêng,
Chiều cuối
Người ra đi mang theo buốt giá,
Áo choàng không ấm thân gầy,
Cầm bằng như cánh chim bay...

Chương VII
25.
Em ơi! Hà Nội phố!
Ta còn em cây bàng
Mồ côi mùa đông.
Ta còn em nóc phố
Mồ côi mùa đông.
Ta còn em mảnh trăng
Mồ côi mùa đông...

Ai đi xa thêm nhớ da diết ... Hà Nội ơi!